Nieuwsshow Verkadefabriek met als titel'De Laatste dagen over de dood

‘Een troostrijke talkshow met als titel ‘De Laatste Dagen’,  waar zeker ook humor bij past, zo begonnen de twee presentatoren Theo Verbuggen [NOS-verslaggever] en Theo van de Zande [Brabants Dagblad] deze variant van de Nieuwsshow op dinsdagavond 11 december 2018 in de Verkadefabriek.

 Humor over de dood…, maar iets te vaak lieten de twee zich verleiden tot inkoppertjes, woordgrappen die wellicht het aspect ‘dood’ wat minder emotioneel moesten maken. Lolbroek Hans Tervoort, wiens vader op 29 maart dit jaar was overleden, deed daar vertellend over het begrafenisritueel, nog zijn schepje bovenop door de dames van de uitvaartdienst, DELA-mutsen te noemen. Maar voor die nonchalante verrspreking werd op het allerlaatste moment in de show door Theo Verbruggen, die zag dat inderdaad de DELA ook aanwezig was, excuus aangeboden.Voor Theo was het ook een bijzonder moment omdat ook dit jaar zijn moeder is overleden. Maar dat was zo zei hij, niet de aanleiding om deze Nieuwsshoweditie aan de dood te wijden.

	-Links Cabaretier HansTervoort temidden van de presentatoren, links Theo Verbruggen [NOS-verslaggever] en rechts Theo van de Zande [Brabants Dagblad].
-Rechts: Theo Verbruggen met zijn dit jaar overleden moeder. Maar die voor hem ingrijpende gebeurtenis was niet de aanleidng om deze editie van de Nieuwsshow in het teken van 'de dood' te zetten. foto's © paul kriele, 11 december 2018. .............................................................................................

Hans Tervoort over de dood van zijn vader Jan Tervoort 
Ook voor nog een gast Patrick Kuis was 2017 een moment  van een breuk in zijn leven door als voormalig kapelaan o.a. in de Sint Jan uit het priesterschap te treden en  het huwelijksbootje in te stappen. Dus toch volop aanleiding tot emotie, zoals bij Hans die bij de dood van zijn vader Jan, aan het bed zittend werd geconfronteerd over het feit dat de 86 jarige Jan bang was voor de dood? Daar antwoordde de zoon- met gebroken stem- dat er nog wel iets is na de dood. Maar er werd ook veel gelachen, zei de cabaretier meteen daarop. Voor en ook na pa’s dood,  ‘met mijn broer Rob met wie ik dagelijks aan pa’s bed in hospice De Duinshoeve zat.

Zijn laatste wens was bijv. om oud- burgemeester Ton Rombouts te vragen langs te komen.'Dat zou welk leuk zijn,' zei hij. Het gebeurde  twee dagen voor vaders dood op woensdag 29 maart om 5 uur. ‘In die twee dagen erna glipte hij langzaam weg.’

Jan Tervoort humor en muzikaliteit ’Vader kon thuis streng zijn, maar ook heel grappig meer humor in de geest van het Ome Henks syndroom. Maar zeker is antwoordde Hans op Verbruggens vraag over vaders muzikaliteit. ‘Hij heeft vaak mijn composities afgekraakt..’  ‘Maar het was dan, na zovele jaren deelname aan het Kwèkfestijn,’ reageerde de presentator, dat je juist dit jaar voor het eerst dat Oeteldonks liedjesfestival won..’.

Hans won met zijn club Foe Jong Bende het Kwèkfestijn met ‘ Blijf bij mij’. ‘Veelzeggend,’ zei Verbruggen, daarmee duidend op titel en het los laten met zijn vader. ‘Tja,’ zei Hans, Je bent dan geen kind meer. Ik heb dan uiteraard mijn moeder Jeanne nog, maar pa gaf me vaak een goeie feedback.’ 

	Patrick Kuis. De gasten kregen elk  na het interview een moment een toepasselijk gedicht voor te lezen.
foto's © paul kriele, 11 december 2018.

Patrick Kuis was de volgende gast. 'De man, meer bekend om het afhaken als priester dan om zijn aanstelling als kapelaan van de Sint Jan, zo leidde Theo Verbruggen de burger Kuis in voor een gesprek over Kuis’ nieuwe baan als Woorddienstbegeleider. Te beginnen bij het begin,  want de nu 34-jarige Kuis voelde al als 17-jarige voor het priesterschap:  dienstbaar aan de Kerk en gelovig in een God. Dat is feitelijk nog zo, liet Kuis in de loop van het gesprek merken.

Daarom kan hij zich ook zo goed vinden in zijn nieuwe taak. Woorddienstbegeleider. Mensen en hun omgeving begeleiden bij een ziek zijn en de weg naar de dood en het afscheid. ’Kuis:’Ik vind het een van de mooiste taken omdat je troost kunt bieden in een erg verdrietige situatie. Het heeft,’ zo antwoordde hij, ‘Inderdaad veel raakvlakken met het priester zijn, maar ik voel me in deze positie vrijer. Dat wil niet zeggen dat ik de eerste keer niet wist wat ik moest zeggen. Maar vaak is stilte een goed ‘woord’, dat gezegd moet worden. Ik ben nu openhartiger en met een open mind, zo zeggen mensen van me. Ik voel het ook zo. Ik sta er ook verbaasd over dat door je aanwezigheid mensen berusting krijgen. Je ziet het in hun ogen. Op zo’n moment kijk ik even naar boven .. en denk:  ‘Man, je bent een instrument’.

Theo van de Zande kwam ook met een praktische vraag: 'Kun je er de kost mee verdienen?' Kuis antwoordde niet direct, maar het bleek wel zo te zijn.kuis:  ‘Het is behoorlijk spannend. Het blijft meestal bij een woorddienst. Toetertijd maakte ik-in die vijf jaar dat ik priester was- 600 uitvaarten per jaar mee. Nu leid ik 200 keer een afscheiddienst. Dat klinkt heel ‘hoog’ maar elke uitvaart is uniek. Je moet wel beseffen, dat die ‘Mutsen van de DELA', zoals Tervoort hen noemde, zij trekken wel een hele periode met een gezin mee.  Wat zij doen al niet voor de nabestaanden doen !’

Beroep woorddienstbegeleider ‘Hoe komt men bij jou of hoe kennen ze jou?,’vroeg Verbruggen. ‘Heb je een handelsmerk?’, zei Van de Zande daarop? Ook al zei Kuis, NEE. Hij haakte daar verder niet op in. Ook niet dat er sprake zou zijn van een concurrentiebeding. ‘De uitvaarten in de Sint Jan zijn niet afgenomen,’ zei de gemoedelijke Kuis, steeds rustig reagerend en de vragen positief oppakkend.
Wat Kuis in de korte duur van zijn nieuwe loopbaan opvalt is dat mensen bij een afscheid meer de regie overnemen wat betreft de teksten en de manier waarop het afscheid moet verlopen. ‘Het draaiboek ligt al naast het bed klaar. Het is een tendens van de tijd. Mensen willen baas zijn over het leven en ook over het leven erna….’ 

‘Maar,’ zegt Van de Zande: ‘70-80 % van de bevolking is niet religieus.’Kuis wat ik inbreng is een gebed. ‘Verbruggen: ’Maar je bent verliefd geraakt. Mis je dat religieuze dan niet?’ Kuis:’ Ik heb mijn hart gevolgd. De kern van het woordbegeleider is meer. Je gaat met mensen in het diepste moment van een leven. Maar je kunt ze niet dwingen.

Wat ik zelf mis bij wat ik voorheen beleefde, zijn de sacramenten die volgens de kerk bij het sterven horen en ik mis ook de Sint Jan als decor. Soms is het gaat het er wat afstandelijker aan toe. Maar er zijn grenzen. Men kan van mij niet verwachten dat ik grappig ben. De wijze waarop het afscheid  verloopt moet kloppen bij degene waar het om draait. Ik merk wel dat ik als woorddienstbegeleider een betere luisteraar geworden.

Soms ben je ook een bemiddelaar en moet je tactisch aan elke persoon, man of vrouw kind of aangetrouwde de ruimte geven. Dan laat je elk even aan het woord, zodat bij een onmin er een moment van rust ontstaat omdat ieder zich gehoord weet.’

In dienst van..? Op de vraag in welke positie Kuis zich voelt: nog als een beetje de priester of als een beambte die voor de zieke en zijn /haar omgeving tot hun dienst is ? Ben je daarin veranderd?’ Kuis: ’Ik geloof nauwelijks dat er een verschil bestaat. Ik ben wel gelukkiger geworden. Innerlijk voel ik dat de keuze me goed heeft gedaan.’   

Twee hospicedeskundigen 

Als slotgasten kwamen twee stervensbegeleiders naar voren, maar dan specifiek op medisch gebied. Ze zijn met name werkzaam in hospice  De Goudsbloem in Veghel.  

Lyan de Roos [l.] specialist Ouderen geneeskunde en dr. Kitty van de Ven verzorger Instellings Gericht Hospice. foto © paul kriele, 11 december 2018. ...................................................................

Lyan de Roos als ‘Specialist Ouderengeneeskunde’ en Kitty van de Ven als ‘Verzorger [in een] Hospice’  gaven op vragen aan wat in hun beleving een tendens is? Kitty ziet dat er meer sprake is van samengestelde gezinnen en echtscheidingsgevallen. Dat merk je aan de discussies. Het is niet altijd paîs en vreê. In dergelijke situaties kan geloof helpen, maar het kan ook erg bedreigend uitvallen. Bijvoorbeeld als iemand uiteindelijk  verwacht niet in de hemel te komen.

Verbruggen wil het denkbeeld wegnemen dat morfine helpt bij de dood.  ‘Dat is niet voorspelbaar. We zien het wel aan de kleurveranderingen van de uiteinden, aan de handen en voeten. Maar je kan het doodsmoment niet voorspellen. Morfine werkt als medicijn verzachtend, maar het stimuleert niet de dood,’ antwoord Lyan.

'Heeft ervaring invloed op je houding en je gevoel.?, is de vraag. ‘Het wordt minder eng. Je gaat je meer dingen afvragen. Het nuanceert je ook. Maar ik weet niet van mezelf of ik door al die ervaringen rustiger zou gaan sterven..Je krijgt wel meer en een beter inzicht.’ 

Het euthanasievraagstuk ‘Euthanasie, wat brengt dat met zich mee?’ vraagt Verbruggen. Dr. Kitty van de Ven: ‘Het is het aller moeilijkste aspect. Het confronteert je met jezelf, je geweten en je machteloosheid. Een dokter staat vaak voor een dilemma. De vraag ligt nooit zo eenvoudig. Het is zeker niet zo: U vraagt, wij draaien!

En..het wordt steeds complexer.  Wij als doktoren vragen zich af: Waar gaat dit heen..?  Kijk, de wet is er heel duidelijk over. Maar je staat er toch als mens bij. Je moet een ‘maximum aan gevoel’ hebben:  invoelen en aanvoelen.  Soms past het niet bij mijn intrinsieke waarde.  Dan is de lijdensdruk van de patiënt niet voldoende invoelbaar om euthanasie uit te kunnen voeren. Ook al bestaan er professionele kaders. Ik ben ook een mens. In een dergelijke situatie raadpleeg ik een collega. Het gebeurt dat ik het dan aan haar/hem overlaat.

Ook hier speelt ervaring een rol. Je raakt beter gericht op het invoelen en begeleiden van de patiënt.‘

Stadschroniqueur en grafredeschrijver Eric Alink  

Eric Alink stadschroniqueur en in het Zuiden de eerste grafredeschrijver.  foto © paul kriele, 11 december 2018. ......................................................................

Eric Alink bekend als stadschroniqueur, gaf gelardeerd met enkele pakkende anekdoten, een inkijk in zijn unieke positie van grafredeschrijver.

'Intern staat deze door de gemeente betaalde functie bekend als ‘de WIOL-letjes’. De eerste drie letters duiden op de ‘Wet Op de Lijkbezorging. Die geldt voor personen die kind noch kraai bezitten en eenzaam sterven. Vaak weet de politie, Reinier van Arkel, of afdeling Burgerzaken van  de gemeente het als eerste. Wij [Alink en Velders] komen dan binnen 48 uur in actie, sprak Alink .

In  2002 is deze functionaris voor het eerst ingezet in Groningen. Het initiatief kwam van de Sociale Dienst aldaar. In Amsterdam is door de stichting ‘Eenzame Uitvaart’ door een groep dichters de’ Poule des doods’ ingesteld  die per toerbeurt op die momenten een gedicht voordragen. In 2013 werd die voor het eerst onder de rivieren, op verzoek overigens van de met de medemens begaand zijnde Eric Alink, ingevoerd.  Erik gaat dan als eerste stap in overleg met Gerard Velders van Burgerzaken.

Door Velders is voor dit soort zaken een protocol  opgesteld. Het gaat om, zoals wij zeggen, de struikelaars van de stad. Mensen die waar niemand naar omkijkt. Die kind  noch kraai bezitten. Maar dat is ook twijfelachtig sedert Alink het geval mee maakte van een Armeense mevrouw. Bij de ter aardebestelling met een uitvaartbegeleider, een grafdelver, Gerard Velders en mijn persoon zagen we in de verte een groep van50 in het zwart geklede Armeense mensen in ganzenpas naderen recht op onze plek af.  Een van hen een zeventien jarig meisje van Armeense afkomst, die Nederlands sprak, heb ik mijn rede gegeven en die heeft zij ter lekke uitgesproken.

In Den Bosch,' zo vertelde Alink verder gaat het om slechts twee uitvaarten per jaar. Altijd een begrafenis, zodat, als er alsnog iemand zich meldt, hij/zij  in ieder geval  een plek ter herinnering aan zijn/haar nabestaande heeft'.  

Jan Peels zorgde voor de klassiek getinte intermezzi's. foto ©paul kriele, 11 december 2018. ................................................................................................................

Jan Peels bracht wisselend met klarinet of trombone wat klassiek getinte intermezzi ten gehore. Hij speelde ook bij het afscheid van Theo’s moeder. Maar aan een recensie wagen we ons hier niet ook al besloot Theo van de Zande, even fungerend als muziekrecensent, dat'.. Jan wel een contractje kan verwachten...’ 

 



Terug naar boven